Ṣubbeɣ ar Lḥaṛa n Wadda a s-ssegwriɣ azul i Xalti F. Aweɣ ad teččeḍ, aweɣ ad tesweḍ. Nek qqareɣ-as dayen ččiɣ-d, rniɣ-as-d tiqit n lqahwa s ufella, d ayen kan. Nniɣ-ak, aweɣ, ha-tent-i tmeqruḍin, ha-t-a lgazuz. Ddmeɣ-d ihi tameqruḍt, yiwet n tmeqruḍt spéciale: d timdewweṛt, ur telli d mm tuccar-nni. Ma d lgazuz, nniɣ-as fiḥel; d awal aẓidan i yi-d-iwwin, wamma tugett n sskweṛ, d aṭṭan kan s ara d-teglu. 

28 Tubeṛ 2023

Taqbaylit n temɣarin

Mi ara uɣaleɣ ar tmurt, d lfeṛḥ-iw ad rzuɣ ɣaf Xalti F. Nettat, ɣas tedda deg leεmeṛ, 87 d aseggwas, ɣas ur tt-izgil waṭṭan am tugett n wid meqqwren, allaɣ-is yeqqim qeṭṭiε, aṭas mi d-tecfa.

Mi ara s-fkeɣ ciṭṭuḥ-nni n terzeft i s-ttawiɣ, a d-tini:
– Kečč tura, yal tikkelt akka. I wacu ara d-tettawiḍ, a d-tettƐettibeḍ iman-ik?
– Ur tufiḍ i d-wwiɣ; aẓeɣbub-a daɣ!
– Ala, ciṭṭuḥ-a isker-ak lhiba. Netta, “lhiba tif ayla”, akken qqaren wat zik.

Teskefl-ed imir awal n yiwet akken. Tameṭṭut-a tella ɣur-es arraw-is ṛwan akw, ssagwren, siwa yiwen deg-sen i yenḥafen. Amek i s-tenna? “Öuḥ, a mmi, lbaṛaka tif lbanka.”

Nniyya n temɣarin

Awal yettawi-d wayeḍ, newweḍ-d ar tubrezt. Nek, yal tikkelt deg ara rzuɣ ar tmurt deg taggara n Tubeṛ, ad aliɣ ar wedrar (ar wedrar nnig wedrar) a d-kkseɣ tubrezt (ɣur-neɣ, deg At Weɣlis, tiεeqqayin-a d ayen mi qqaren s tefṛansist les azéroles).). Aseggwas-a, d lxir kan; tiεeqqayin d tiẓeεkucin, ur ṛwint ara aman. Nniɣ-as i Xalti:
– Wali tura, mačči d yir ddunnit ?! Ha-t-a qrib a d-tekcem ccetwa, ddunnit akw tekkaw!
– Uuh… Tenwiḍ akken kan ara teqqim tegnawt? Ad teqqwel arma tebra-d i waman, ad teqqwel arma tewwet-ed.

Akken i d-teḍra. Ass-nni aneggaru deg ara d-zziɣ ar tmurt n Macron, akken ger 4 d 8 n tnezzayt, tembeεezzaq-ed tegnawt. Kkreɣ zik ad sweɣ lqahwa, d ayen tessakwi-yi-d lehwa. Ufiɣ iwqeε-itt ubeḥri, nwiɣ ad tenger ziɣ d aεeddi kan. Tewwet, d acu ur teṭṭif ara. Tameddit-nni, send ad kecmeɣ ar unaffag n Bgayet, wwteɣ-tt ar teftist n Sidi-Σli n Lebḥeṛ. Tikelt d iṭij, tikelt d asigna ma d lehwa, ulac. Kkseɣ isebbaḍen, ddiɣ akken i leḥfa deg teftist n Ugrakal, a t-awiɣ d aεwin. S yinna ḍelqeɣ-as deg yejdi, ttekkaɣ ar yiwen useklu yeɣlin, wissen anwa naɣ d acu i t-id-izzuɣren armi d dinna, qqimeɣ ttfeṛṛiǧeɣ deg tmujtin, ifrax d yiɣerruba.

29 Tubeṛ 2023

 Asigna

Seg wasmi d-wwḍeɣ ar tmurt d iṭij. Γlint-ed kra kan n tmiqwa ass-nni amezwaru; ɣas ini-d ur d-ɣlint. Kra n wussan kan, sliɣ yemmeɣ-d am ugerfiw yir aṭṭan ɣaf yiwen ttḥibbin-t akw deg taddart, nennum nettqessir mi ara ttuɣaleɣ ar tmurt imi d win yessnen tafellaḥt ulamma aɣrum-is, isseɣlay-it-id s umahil deg Tɣiwant. Γur-es kra n yizamaren d weqjun. Yessen imɣan; yiwen wass, nella deg Tceṛcuṛt, issken-iyi-d imɣi mi qqaren “acnaf” (la roquette, la moutarde des champs, s tefṛansist )…

Iṛuḥ wul ad yekkes lxiq, yufa leḥbab d imuḍan.
Akka i d tudert-ik, ay amdan.
Deg yigenni, d iṭij; deg wul, d asigna.

Marteau-piqueur

Ur steεfaɣ ara aṭas deg yimuṛas-a, greɣ-d a d-skecmeɣ lgaz ar wexxam deg taddart, nek kra n wussan kan i d-wwiɣ. Lekwaɣeḍ, sselεa d wayen nniḍen, ad yazzel wemdan ma yebɣa a tent-ifru send ad yuɣal. Ixeddamen, iwwi-yasen-d ad flun akken ad sεeddin iqudas n nneḥḥas d wid n waman. Wwten, wwten armi d-wwḍen ar yiwen weɣwrab ad yili d bu 40 naɣ 50 iṣantimitren deg tehri. Ansa ara s-tekkeḍ? D afḍis-aneqqab (marteau-piqueur) kan ara tt-iselken. Amenzu ur d-isudd ara deg uɣwrab-nni; terra tmara a d-aɣen yiwen nniḍen iǧehden ugar. Akka i d ixxamen n zik: d adɣaɣ, mačči d tiparpanin naɣ d tiyajuṛin. Wamma wid n tura, ad tafeḍ iɣwerban, d lkaɣeḍ-nni si berrnen agiṛṛu. D “lmaṣṣa”, ih: ma tujjaq-ed tεebbuḍt n kra n yiwen, ay ameɣri n tasa, tesla-d akw lbaṭima.

02 Wambeṛ 2023

Times

Ṣubbeɣ ar Lḥaṛa n Wadda a s-ssegwriɣ azul i Xalti F. Aweɣ ad teččeḍ, aweɣ ad tesweḍ. Nek qqareɣ-as dayen ččiɣ-d, rniɣ-as-d tiqit n lqahwa s ufella, d ayen kan. Nniɣ-ak, aweɣ, ha-tent-i tmeqruḍin, ha-t-a lgazuz. Ddmeɣ-d ihi tameqruḍt, yiwet n tmeqruḍt spéciale: d timdewweṛt, ur telli d mm tuccar-nni. Ma d lgazuz, nniɣ-as fiḥel; d awal aẓidan i yi-d-iwwin, wamma tugett n sskweṛ, d aṭṭan kan s ara d-teglu.

Nettmeslay, nettmeslay, asentel ar gma-s, armi d-udreɣ yiwen weqcic, n udrum-nneɣ, iwwi-yi ar wedrar a yi-d-isken tibḥirt-nneɣ, ur tt-ssineɣ ara, ahat send Tagrawla-nni yiwen seg at wexxam ur izzi ar din, armi tt-yuli unajel d uzezzu.

– Anida? Dinna deg Tebḥirin n At Σmaṛa?
– Dinna, ih.
– A jeddi-s n winna i k-iwwin akken, Dda Σebdeṛṛeḥman, d bu tecmulin…
– “Ticmulin”? D acu-tent akka, tecmulin-a?
– Tihedduṛin… D aqessar, isseṛwa-yaɣ taḍṣa asmi yella, llan akw wat zik… Yiwen wass, illa yettqwermid-aɣ, T. d Z. ttnaɣent, εewwlent a d-sseɣlint igenni. Netta sufella n lqermud, yettqwermid, nutenti i ukessar, ssekrent-ett. Iḥbes, aqermud akken deg ufus-is, inna-yas:

Ay abeḥri, mzi-tt
A cciṭan, rwi-tt

 – « Mzi-itt »?
– Mzi-itt, ih, tettuḍ εni?
– Ssusem kan… Lɣwerba tamcumt…
– Ih, mzi-tt: suḍ-as i tmes, smendeg-as ad taɣ akken ilaq!
– Mzi-tt, rwi-tt, ad ifeṛṛeǧ w’ixaqen.

 

03 Wambeṛ 2023

Lǧil n ubibṛun

D ass aneggaru, d abrid ar Bgayet, a ɣ-iddem laḍyu. Kecmeɣ ar ufurgu a yi-yesres deg Sidi-∑ic, s yin ad ṭṭfeɣ lkaṛ ar temdint n Yemma Guraya. Nedda ciṭṭuḥ, ha-t-a yuli-d yiwen wemɣar, iqqim-ed sdat-i.

– Aεelxir, a Dda Muḥend, d Yidir. TƐeqleḍ-iyi-d meqqar?
– D Yidir, ih, ur k-id-εqileɣ ara ihi? Amek llan Iparizyanen?

Newwi-d ɣaf uɣurar deg tmurt-nneɣ d tḥemmalin deg Fṛansa, ɣaf lgaz d waman… Mi qrib ad ires, inna-d:
– A k-xellṣeɣ avoyage?
– Ala, ala, a Dda Muḥend… (Netta, ussan iεeddan, ixelleṣ-iyi ya yiwen avoyage ur yi-icaweṛ).

Mi i iṣub, iluεa-yi-d win illan ar tama tazelmaḍt:
– Iiih! Nniɣ-ak Dda Muḥend mačči d lǧil n ubibṛun.
– Twalaḍ? 95 d aseggwas, mazal-it isekked, iteddu f yiḍarren-is. Ur yuḥwaǧ nnwaḍer, ur yuḥwaǧ taεekkwazt… Naɣ iwi-d taεekkwazt?
– Nniɣ-ak mačči d lǧil n ubibṛun.
– Dda Muḥend d lǧil n ubiṣar yerna taṣebḥit, mazal itran.