Qqaren-as : Bahbouh Lehsene. Deg lekwaɣeṭ : Bahbouh Taher. Lehsene n Ibehlal deg taddart Nekni neɣɣar-as: Dda Lehsen.  Ilulen ass  16/11/1946, deg taddart n Buneεman, id-yezgan gar : Zekri, It Chafaa d It Ksila, deg lwilay n Tizi-Uzzu.

Ḥdac(11) iseggasen imezwura, yesεadda-ten deg taddart anida ilul. Deg taggara n useggas 1956, yella-d yiwen imenɣi meqqren gar yimjahden d lεasker n Fransa, yegla-d s lmut n εecrin(20) yimjahden, gar-asen bab-as n Dda Lehsene. Yeɣli baba-s d ameɣras,  yeǧǧa-d deffir-s sin warrac, snat teqcicin d tmeṭṭuyt.
Deffir n lmut n baba-as, i mi lwali ulac, yuwi-ten xali-is ɣer wanida yezdeɣ, ɣer Lezzayer tamanaɣt, swaswa ɣer Bir Khadem.
Yemma-s, i wakken ad tεawen iman-is, texdem ɣer yiwet tcixxet i isseɣren deg uɣebaz “les Orangers” deg Bir Khadem, tqeddec-as deg uxxam. S ufus n tcixxet-nni i yekcem Dda Lehsene ɣer uɣerbaz, ɣas akken yedda deg leεmer.Iḥbes-d sya-in, ikcem ad iɣer  leqraya n tmeddit deg El Achour gar 1961 alami 1662.
Mi tefra lgerra, deg 1962, ikemmel almad deg tesnawit n “la Redoute” alami d 1965.
Yemma-s, tameṭṭuyt n « chahid », tettaɣ 90 DA i teltchuṛ, ur tezmir ara ad tqabel ameṣruf n uxxam. Yeṭṭaxer deg leqraya, mi id-yufa axiddim deg lbusṭa n Birmandreis.
Deg tudert, tettili sebba i yettaǧǧan amdan itteqqen iman-is ɣer kra. Dda Lehsene, εlaḥsab ayen yura deg udlis-is (ur d-neffiɣ ara), d lkaɣeṭ i as-d-yefka Mass Berraoui Mouhand deg useggas 1971 i as-igan assaɣ ɣer tmaziɣt. Lkaɣeṭ-a ires fella: “Académie berbère d’échange et de recherches culturels, Agraw Imazighen. 5, rue d’Uzès à Paris ».
Seg wassen, yettaru i Agraw Imazighen, ttarran-as-d ; netta seg tama-s, yessuzur kra yeqqnen ɣer tamaziɣt, yettεawad-as asufeɣ am : tasɣunt n GEB(Groupe d’Etude Berbère) n tesdawit n Paris, Bulletin n Agraw Imazighen s wakka id-iṛebba tasa ɣef tamaziɣ, id-yessen imeɣnasen niṭi. Did imeddukal-a, slalen yiwet tussda, semman-as “ ADEF”(Afus Deg Fus). Imeddukal niṭnin ɣur-sen tussda, qqaren-as « OFB »(Organisation des Forces Berbères), Qedcen lwaḥid, xemmemen amek i ubrid s wayes ara ssiwṭen tiɣri n umaziɣ, xtaṛen ad mmdin lbumbat deg Wehṛan, Qsenṭina  d Lezzayer.
Mdin lbumbat, ṭerṭqent snat, tis tlata yettwaṭṭef bab-is. Ttwaṭṭfen akk. Dda Leḥsene, ṭṭfen-t ass 06.01.1976 deg wanida yella ixeddem.
Curεen-ten deg Blida. Dda Lehsene ḥekmen fell-as 15 iseggasen n lḥebs. Deffir ccreε, beddlen-asen lḥebs, uwin-ten ɣer “Tazult”, lwilaya n Batna. Sεeddan ussan d iberkanen netta d yimeddukal-is, ttwaregmen, ččan tiɣrit…
Dda Leḥsene yeffeɣ-d ass 06.11.1983

Timlilit-is did Imaziɣen, n tmura n Tmazɣa merra, yegra-as tikti akken ad yesbedd tira ara yezdin merra timeslayin timaziɣin, anida, d aseqdec n 26 isekkilen ilaṭiniyen.

Leqdic I yebda deg lḥeds, ikemmel-it, yessufeɣ-t-id d adlis aseggas 1990, I as-t-id-yessufɣen d tiddukla tadelsant “Rahmani Slimane” n Awqas, i yellas ɣef uqerruy-is deg tallit-nni amedyaz Mhamed Hassani.
Ur yeḥbis ara tira d unadi ɣas akken ur yessaweṭ ara ad yessufeɣ ayen akk yura, siwa “Plaidoyer pour une Ta Maziptt nationale”, id yeffɣen ɣer tezrigin “Renaissence” deg useggas 2008. Lqella n udrim ur t-yeǧǧi ara ad yezmer ad yessufeɣ akk ayen yura. Ayen ur d-neffiɣ ara ar tura:

  • T irrigoemt ta Maziptt. D adlis ɣer tira, d inernan i as-yerna, yessemɣer, win id-yeffɣen deg useggas 1990
  • Ilesoigj. D amawal ta Maziptt-tafransist.
  • Je ne regrette rien. D adlis ameddurman, yura tameddurt-is alami d asmi id-yeffeɣ seg lḥebs.

Qqaren: “ llan widak tečča tmaziɣt, llan widak yeččan tamaziɣt!” Dda Lehsene seg widak tečča tmazɣt, yemmut deg sbiṭar n “Beni Messous”, ass 25.01.2015.

Wiyi d imeslyen ineggura i nemyenna deg messenger  nekk d dda Leḥsene:

El Hadi
Azulle eae dadat Lahsene!
Lehsene
Ah ! Azullee a medackel ioee Lhadi !
El Hadi
Amecke eye ellê dadat Lahsene?
Lehsene
Aqele yi axiprree ennee iwlie. Ue ckeckki, amecke ick ? Afulaye ?
El Hadi
Labassee, ma en qym akkae!
Lehsene
Ta nemmirtt ie…. Ehdtepr iyi iddee affee le salon du livre ennee Bouira. Mhamed, Slimane, ellê en dtinnee ?
El Hadi
Neckk kane ei ellê enne dtinnee.
El Hadi
Mhamed, Slimane, Yazid…Eolace tten akkee.
Lehsene
Eye ellê acu ei elhê enne ? A jedtidt ‘lexiques’ ï ungadten .. Ellê en ? Conférences ?

22/11/2014 17:31
Lehsene
Ehdtepr El Hadi !…….

____

– Je ne regrette rien. Bahbouh Lehsene (livre autobiographie), inédit.
– Ininan. El Hadi BELLA, Tiẓrigin Ccix Muḥend Ulḥusin 2022.