Tangalt tewwi-d tadiwennit yexdem uneɣmas adelsan Takfarinas At Ceεban, yufraren s tedwilt-is taseklant «S tmaziɣt i d-uran», di BRTV, d umaru meqqren n tsekla tamaziɣt Σmer Mezdad, ɣef ungal-is aneggaru Saεuc uZelemcir i d-ssufɣent teẓrigin Ayamun taggara n useggas 2023. Seg yisteqsiyen n Takfarinas ar tririyin n Dda Σmer, d inig gar yiḍelli d wass-a, gar umezruy d tsekla, s webrid n tira…

Tangalt: Deg tirawin-ik yezrin, mi ara nmuqel ɣer wungalen akk i d-turiḍ, seg “Iḍ d wass” alamma d ungal “Yiwen wass deg tefsut”, ad d-naf deg wayen yerzan akud, aql-aɣ seg timunent d afella. Yettusemma, turiḍ-d ɣef wayen umi d-tecfiḍ neɣ ad d-iniɣ teddreḍ-t maḍi. Tikkelt-a temmɣeḍ ɣef tallit tebɛed ɣef tin n wass-a ɣas ma deg umezruy alqayan n tmazɣa, tallit n Uṭerki d iḍelli kan. Amek armi tferneḍ tadyant n Saɛuc Uzellemcir yeddren deg tallit n Uṭerki ad d-taruḍ fell-as ungal?

Σmer Mezdad: Ih, ayen akk uriɣ, uriɣ-t ɣef wayen yekmes unecfu, ama d anecfu-inu,  ama d anecfu n yiqriben,  wid akked i d-nekker, wid nmun ddeqs iseggasen, imawlan, imrawen, inaragen, imedukkal. Uma d tallit-a n Uṭerki yezrin fell-aɣ d leqrun aya am wakken iḍelli i tsulles tamurt, imi tezga deg ufekkeṛ-nneɣ. Tlata leqrun iqeggel da Uṭerki,  amzun iḍelli kan seg wakken i aɣ-zḍan yiɣuraf-is, weccmen  tamezdayt-nneɣ. Ma tebɣiḍ, ayen akken yellan di tira-inu ulac deg-s asugen s waṭas :  d tidyanin, tuget deg-sent, d tid ddren wid i aɣ-d- yezwaren ɣer temcumt-a iɣef nleḥḥu. Uma  d awudam n Saεid Uzellemcir, ulac deg-s buhan n usnuflu : d amdan, am kečč d nekk,  yeddren, yeddan di tmurt-a, di yiwet tallit, d leqrun aya. Ahat nzewweq kra tameddurt-ines s kra n yibruyen i d-nḥewwec sya d sya, acu d amdan yeddren yakan, yemmuten di Tamawya. Ih, Saεid Uzellemcir d amdan yekkan sya.

Tangalt: Γef wakken walaɣ, tadyant-a i d-turiḍ d ungal, tekkseḍ aɣummu ɣef yiwet n tallit ahat ur as-nefki ara azal aṭas deg umezruy n tmurt n Lezzayer. Tallit n Uṭerki tefka tiyita meqqren ladɣa i tmurt n Leqbayel, annect-a tsekneḍ-t-id acḥal d abrid, d acu ara yawin Saɛuc alamma d lḥewc n Laɣa Ḥmed akken ad yexdem laẓ-is yili izuɣar ha-ten kan ddaw tudrin? Ahat aya d yiwen gar yiswiyen i tqesdeḍ s wungal-a?

Σmer Mezdad: Ad iniɣ, win yeɣran ungal s telqay ad ifaq di tallit-a ɣef i nura ungal, newwi-d  ɣef faɣaɣ, takriṭ sɣur idabuyen yetgellden di Mzaɣna. D tallit-nni,   times  semsrasen-tt d taẓuli, d tin yezgan,  tečča tudrin, tečča idurar, tečča tifrawin, tečča tigenturin : si ṭrad idumen, izuɣar ttɣimin akken d iseggasen ur krizen. Di tallit-nni, tasekrart tezdeɣtamurt : llant tudrin ideg wa ur imeṭṭel wa. Medden hanen armi d ulamek. Ihi, yeffeɣ wawal yella yiwen lḥewc ageεemir di Tmiṭijt yettnadi icriken. Dɣa kra n win izemren yeggugi ɣer din, ad yecrek, ahat ad d-yegmer kra n tmuzunin swayes ara yesenqes laẓ i d-yeɣlin. Saεid Uzellemcir, uma d netta,iger-d iman-is ɣer twada. Yedda akked Jriri, mmi-s n taddart-is. Jriri, deg-s d bu tqecmaε, deg-s d amussnaw, deg-s d amjali, acu, kra n win yeddan yid-s werǧin i t-yeǧǧa gar iberdan, yefka afus fell-as. Winna yeddan yid-s werǧin yendim. Daymi Melεez, yemma-s n Saεuc, tkellef fell-as ad yawi yid-s mmi-s ɣas d ameεḍur, ɣas d aguzzal, tettkel Jriri ad as-yili d amendad. Dɣa ur teɣliḍ ara, yella-as d amendad, acu daɣen ula d Jriri yufa-t imi Saεuc imneε-it  di tmettant makken  yeɣli ɣur-temda n wasif.

Tangalt: Tamsalt n yinig yuran deg twenza n Uqbayli tefkiḍ-d akken iwulem tamentilt n waya, yella deg wawal yerna tenniḍ-t-id ula d kečč: “Wi ibɣan lḥerma ad tagar ad yali s adrar, wi yebɣan taḥbult mm lenwar iṣubb s azaɣar”. Yuɣ lḥal lḥerma weḥd-s ur tkeffu ara, tamara ad yinig uqbayli i d-ṣaḥen yicerfan. Yerna inig deg temẓi, Saɛuc ur t-tezgil ara ɣas tazmert ur tzad ara.Deg wungal-a, tsekneḍ-d ula d inig-nni n zik ɣef uḍar, yeḥwaǧ tamussni d tirmit, tefkiḍ-as amur ameqqran deg wungal. Yis-s ad iniɣ tsekneḍ-d yiwen yidis n tudert n uqbayli deg tallit n laẓ anda ula d aɛerri deg tizza yefka-t lḥal! Ahat ɣur-k d yiwen uferdis yesɛan azal deg tmeddurt n Uqbayli?

Σmer Mezdad: Asteqsi-a ɣezzif nezzeh. Deg-s tuttra, deg-s tiririt.
« Taluft-a n yinig ɣur tmura n medden seg zik i tezga fell-aɣ ; segmi i d-kecmen yimezwura-nneɣ idurar-a, ur teffiɣ : win yebɣan ad yeṛwu aɣrum, ilaq ad yeffeɣ, ad yennejli ; di tmura n medden « ad yagar aydi ttemrit ». Am ufrux ifirelles, akken i as-yenna win, acu, ifirelles-nneɣ tafsut-is mačči d tin n yijeǧǧigen d tafukt, d tin iɣeblan d firaq, tuggdi d trewla. Tgezzem tasa s beṭṭu, tawada turew-d imeṭṭi. Yal agdud s nnmara-ines, iḃubb-itt ɣef teεrurt, yekna-as, nekkni nnmara-nneɣ d inig yezgan ɣef telqimt. Ḥrured ɣef ugerz-ik. Crured ɣef tfednan. Grireb ɣef uεeddis alamma d ass aneggaru, ma ur d-tuɣaleḍ ɣef tgecrar, ad k-id-awin ɣef yidni. Afud yeǧǧa-k, yedda d temẓi i tesmareḍ anida nniḍen. »

Di tallit-nni n faɣaɣ, twalaḍ ula d iqeṭṭaεen n yiberdan werǧin i ten-yeǧǧa uɣiḍi. Deg yixf-nni n “Ayen i as-d-yewwi umedakkel-is i Jriri”,  amessakul Ḥend Uceεban gan-as leqder lxeyyan imi i asen-yefka swan aman, ččan tiẓurin di tsawent n Bu-yilef, tikli n taswent di ṣṣmayem.

Wid i d-yezzewren i Saεuc d terbaεt-is akken ad ten-εerrin, « dduklen akken, gan tarbaεt, armi d Ssuq-lḥedd, dinna, gar tsufa, i mfaraqen yiberdan ! »  Tadrimt-nni i d-wwin yimsukal, amur-nni n yiqeṭaεen,  yekmes deg uwemmus,  deg-s 150 tmuzunin : «  Yal yiwen deg-wen ad t-id-saḥent 12 n tmuzunin ! 30-nni ara yeggrin ad tent-tesersem di tsenduqt n lemqam n Sidi-Ḥend-Umalu, d amur n wid yehba faɣaɣ ! » Di taggara, iqeṭṭaεen sersen akk tadrimt ɣef i d-zzewren i yiminigen di lemqam n Sidi-Ḥend-Umalu. Ur ǧǧan tamuzunt swayes ara d-qḍun s ixxamen-nsen. Ula d nutni ur ten-yeǧǧa uḥunnu : llan wid yenṭerren ugar-nsen.

Tangalt: Tefkiḍ aḥric meqqer i yinig n Jriri d Saɛuc deg wungal, imeɣri idehhu, seg ubeddel n wadeg si tmurt ɣer tayeḍ, seg taddart ɣer tayeḍ, imeɣri yettgani d acu ara yeḍrun, ahat annect-a daɣen d tiḥerci n umaru akken ad yeṭṭef yis-s ameɣri?

Σmer Mezdad: Ungal anida ulac tacengalt, anida ulac tiyersi, tunẓart yettusemma mačči d ungal. Ungal yessefk ad tili deg-s tcengalt, ad tili deg-s tyersi, tunẓart, ɣas fessusit, wi-cqa,  acu, ilaq ad ilint. Ungal yessefk daɣen ad yili deg-s umur n usugen.Anida ulac tlata-aya n temsal, aḍris yettusemma mačči d ungal, yettusemma d allus kan. Wigi yekkaten ad arun s teqbaylit am wakken  llan deg-sen wid  ur nesemgarrad ara gar wungal d wallus.

Tangalt: Awadem Jriri, d netta i as-yeṭṭfen afus i Saɛuc, imi netta tudert-is akk truḥ d inig. Tamezwarut, walaɣ s uwadem-a ad nefhem tamussni tettekk-d mliḥ seg yinig; win yettinigen ilemmed aṭas n temsal. Tin yernan ɣer-s, ttwaliɣtsekneḍ-d amek i tettruḥu tmussni s tirmit seg wa ɣer wa ɣas ma s timmawit, amedya n Jriri yeselmaden Saɛuc ttwaliɣ-t d tawuri tanmettit n win meqqren ɣer win meẓẓiyen. Amek i tmeyzeḍ annect-a kečč yuran ungal?

Σmer Mezdad: Inig amezwaru n Jriri d Saεuc mačči d inig kan, neɣ d asikel si temnaṭ n Tamawya ɣer tayeḍ, d asulef akken ad mmeslayen, ad myussanen, akken ad anin tilufa ideg zzren, iɣer tezzer tmurt taqbaylit i izeyyeṛ umnekcam armi i d-yeseɣli fell-asen tillas, imezdaɣ yerra-ten ɣer deffir di tmussni, di tussna ; armi ttun ula d asemres n rruḍa di tumnayt, armi ttun amek bennun medden tiqenṭyar, imi tid i d-ǧǧan ymezwura di tallit n Ṛuman, Aṭerki ihudd-itent.

Mi cwiṭ ad awḍen lḥewc n Laɣa Ḥmed, di Tmiṭijt, taggara n uzizwu, yenna-as Jriri i Saεuc :  «  A Saɛuc, twalaḍ asif-inna, ad t-nezger, tikkelt-a neɣ asmi ara d-nuɣal ! Ulac deg-s tuggdi, ulac deg-s aqemmeṛ, tezger fell-as tqenṭert. Tiqenṭert-nni, ɣur-k ad tɣileḍ d Aṭerki i tt-yebnan ! I tt-id-yeǧǧan d Ruman. Zik llant aṭas am ta, ɣef wakken i d-qqaren ! Anagar ta i yeǧǧa Uṭerki tbedd, tidak nniḍen ihudd-itent akk asmi i d-yekcem Tamurt, akken Iqbayliyen, yiwen ur irezzef, ur yettsewwiq ɣur wayeḍ s sshala.  Anida  tella tqenṭert,  medden ttemyexlaḍen, ttemyussanen, ttemnasaben, daymi i tent-ihudd Uṭerki asmi i d-yekcem Tamurt. Tagi yeǧǧa-tt ahat imi lawan-nni izuɣar-a  d ilmawen, ur ttwazedɣen ara, ɣunzan-ten Yiqbayliyen. Yerna tiqenṭert-a hrawet nezzeh, ahat xemsan yiɣallen di tehri. Ḥekkun-d, zik llan akken yisendyaq annectilaten, salayen-ten ɣef teryacin am tidak n tessyar n waman, dewrent am yiẓuyar ! Isendyaq-nni, mara asen-qqnen zzayla, aɣyul, neɣ aserdun, tiryacin-nsen tezzin-t, ttčerninent amzun d iɣuraf ! Imir-n, εebbi ayen tebɣiḍ sufella. Asenduq-nni ɣef teryacin qqaren-as akerru. Akerru yezmer ad iεebbi ayen ara εebbint 10, 20 zzwayel, neɣ ugar! Ikerruyen zeggren isaffen, akken εebban, ama d tiɣawsiwin ama d medden ! Yak daymi Ruman salayen tiqenṭyar ! Am tqenṭyar, am yikerruyen tura dayen negren ! Segmi i yegdel asali-nsen Dday, ttun-ten medden. Igemmen tiqenṭyar d yikerruyen ur laqen ara i yiwexxamen : mara tsigel tumnayt, tezmer ad as-d-tarew kra, yuggad ad yegget uselɣu, ad yegget umsenfel gar-aneɣ ! Dɣa tiqenṭyar d yikerruyen igdel-iten ! S uqerru-s, win ara iṣemmren asɣar neɣ ara iseqqin uzzal akken ad yessali akerru neɣ tiryacin-is ! Ih,  ikerruyen, zik llan, yerna ggten di tmurt-nneɣ ! Aṭas n tɣawsiwin i yeṣfeḍ fell-aɣ ucengu, armi nger lkenz-nsent di tatut. »

Tangalt: Ula d tamlilt n tyemmat tban-d mliḥ, Melɛez, yemma-s n Saɛuc, ɣas akken ulac deg tezmert n Saɛuc, yekri, yegguma ad yawi iri, ula d at taddert qqaren-as wagi ur yettidir ara, yemma-s tefka-as tazmert ɣer wallaɣ s wawal, teqqar-as ayen ulac deg yiɣil ad yili deg wallaɣ. Tban-d mliḥ temlilt n usedwel n tyemmat ugar n tin n ubabat imi baba-s n Saɛuc ur yesɛi ara amḍiq meqqren deg tedyant ladɣa deg tazwara. Annect-a tmeyzeḍ-as neɣ ala?

Σmer Mezdad: Melεez, yemma-s n Saεuc, tettili-as daɣen kra i Jriri : d tawellit-nsen i t-id-yurwen. Melεez am ddeqs n tyemmatin timaziɣin, tiqbayliyin, seg tidak iwumi qqaren s tefransit «  les mères courage » . « Tameṭṭut mm tebɣest » teṭṭef tagensit, terna beṛṛa, teṭṭef igenni, terna lqaεa. Acu, Tahar, argaz-is, baba-s n Saɛuc, mi as-yesla i mmi-s  yesmeεmuε am yiɣid, ad as-ileqqem tebɣes i Melεez, yekkat amek ara d-tezmumeg tmeṭṭut : « Susem, a mmi-s n taɣaṭ ! Erri akkin ! »  Tahar werǧin yerra iman-is di rrif :  amur ameqqran di tudert-is iṣerref-it di twemmamt, d lamin n taddart. Acu, gar yimezdaɣ  llan wid ur as-nerra ara lxir imi akken yeqqurbez ɣef yiman-is i yeqqurbezɣef medden. Yuɣal armi llan wid i as-id-yeffɣen d ixṣimen,  kkaten deg-s  armi wwḍen mḥan isem-is aḥeqqani, Tahar : senteḍen-as taluqebt Azellemcir,  ma tebɣiḍ kkaten amek ara as-ṛzen azal, amek ara seɣlin deg yiseɣ-is. Si zik n zik, tamezdayt-nneɣ, ur ilaq win ara d-yifriren. D ameṣmar i d-yeffulin ara tent-yaɣen. Ihi, ma Melεaz d tayemmat tabɣast, Azellemcir, d argaz n tegzi d tebɣes s timmad-is. Sikked amek  i d-yessuli Ccix Meẓyan ad iɣer lfatiha  di tmeɣra n Saεuc, ɣas tameṭṭut ahat sul tella deg yiri n urgaz i tt-yuɣen tazwara, werǧin i as-yebra !

Tangalt: Deg umecwar n yinig, mačči d yiwet i d-mugren Jriri d Saɛuc. Maca, llant snat n tedyanin, yis-sent walaɣtefkiḍ-d neɣ tesneqeḍ-d ddin mi ara yeffeɣ i twuri-s akkin; taddert-nni ideg i asen-suffɣen ibkan, tenniḍ ccix n taddert yekka nnig llamin imi iger-d iman-is deg ṛṛay i ilaqen ad yili deg ufus n llamin; yugi ad sensen Jriri d Saɛuc ɣur-sen. Deg taddert niḍen anda i asen-yefka axessar waṭṭan, d leɛqel akked d tigzi n llamin i tt-yefran imi i asen-yeḥbes tadukli di lǧameɛ, wamma ccix-nni yeqqar-asen d taẓẓallit i d tifrat armi wa yettak lehlak i wa. Mačči ɣas tidyanin-a, ula d Saɛuc mi t-yefka baba-s ɣer Zzaweyya ad yelmed, iwala tixessarin din. Ahat aferdis-agi yesɛa amḍiq meqqren deg umezruy ideg mazal-aɣ ar ass-a. D acu tenniḍ?

Σmer Mezdad: Mara d-yeɣli lhemm ɣer tmezdayt, kra din ad yennegdam, ayen igerrzen ad yerjen, aqelmun ad yuɣal s iḍarren. Di tedcirt-nni ɣef i d-heǧmen yibkan,  i d-tkad tinna n « limer yuɣal lxir, yili yuɣal i uzger » mačči d askerkes. Ibkan suffɣen-d imezdaɣ seg yixxamen, srewlen-ten beṛṛa n taddart, limer ur d Saεuc akked d Jriri yiwen ur yeẓra amek ara teḍru yid-sen. Atan izleg-as ṛṛay yeqleb fell-asen, yebber deg-sen, yerna lamin amaynut, yedda deg wawal-is, zdat llamin amɣar iwumi i d-ɣlin yimeṭṭawen, teǧǧa-t tezmert,  teɣli tεekkazt-ines. Imezdaɣ i d-tsager tterka, « Ad asen-yeseḥmu aqerru, ad asen-icuff aqendur, ad azgagen idammen, ad d-ddmen iblaḍen, tiqubac, tazzarin ad d-bbren deg-neɣ. Ccix-nni yezmer i txeṣṣart. Yettkad-d deg wallen-is ! Yeẓra ma yuli ccan-nneɣ imi neẓẓeε iddawen-nni, ccan-is yezmer ad yeɣli imi ur d-igir iman-is s imenɣi. Mi walaɣ Lamin amaynut imudd-as taqbuct n yiɣi, nekkni yeǧǧa-aɣ akken i fad d laẓ, i ẓriɣ dayen imal ɣur-s, ad yeddu yid-s ; yezmer d netta ara d-yezwiren ɣur-neɣ. Ihi, ad ak-iniɣ, ccwi kan nerwel-d. »  Akka i as-yenna Jriri i Saεuc akken ad t-iṣebber imi d-rewlen.

Di taddart i texla tterka, Lamin ur yeǧǧa ara ccix-nni ad ikemmel deg yir zzuf, di yir ṛṛay s wayes ara zzren di txeṣsart. Awal aneggaru d Lamin i d-iṣaḥ. Mi walaɣ akken winna, yeckunteḍ kan deg wawal-is, d awezɣi ad  ibeddel  ṛṛay,  igemmen-d  aberreḥ : ifukk unejmuε n taddart, tfukk twizi gar medden, tfukk tẓallit di tmezgida, akka alamma uɣalen-d wussanimellalen. Mi iwet ad yeǧǧ taddart, d awal-a i d-yeseggra : « Ma d kunwi i d lmumnin, a wid iderrεen lǧameε ! Kunwi d lewḥuc, kunwi ! Ma d kečč, a Lamin, ad k-icemmeε Ṛebbi, di tɣerɣert ara k-yeddez winna ! »

Ccix yerwel. Di taggara, Mexluf-ur-neggan :  » Mi yi-d-iwala, nekk sellmeɣ fell-as, netta yebber-d deg-i, ur yi-yeǧǧa ara :  D kečč, a bu teεrurt i iberrḥen di taddart akken ad tderrεem lǧamaε ! Daymi ad k-yemsex Ṛebbi ugar ! Taεrurt-ik ad tettnerni alamma tɣumm agerbuz-nni uzlig ! Di tudert-ik, d awezɣi ad tafeḍ lehna, di laxert-ik ad terɣeḍ, ad tuɣaleḍ d iɣed ! » Nniɣ-as : « Eyyah ? » Syin ṣemmkeɣ-t s uεekkaz d azuran, qbala s aεrur, yeɣli ! Walaɣ-t mi yegrareb ɣur teɣzert. Mi d-wwḍeɣ ɣur taddart, kra din  nniɣ-as-t  i  Lamin.  Yin-ak :  « Dɣa, awer ad d-yuɣal akk ! » Syin ixemmem kra, ikemmel : « Winna mačči d aεekkaz, winna d azduz, ɣur-k kan amar tenɣa-t tyita-nni, neɣ yemmut mi yegrareb ! Azzel kan aweḍ ɣur din, akken  i t-tufiḍ, sali-t-id ! » Ass-n, ur as-uɣeɣ ara awal i lamin-nneɣ ! Kra n wussan kan, mi d-yerra azal, yiwen umeksa yufa dinna ttesbiḥ yeččur  d uqelmun n yibidi yesriref ! Ma d tikkelt-a, ɣef temsalt-a n tisulya, ad as-aɣeɣ awal i Lamin. D argaz yettanin timsal. Ma yenna-ak awal, d awal ! « 

Yenna-as Jriri i Miduc : « – D tisewham, ddunit-a ! Widak-nni iwumi nga lewqam, nḥerra-asen-d taddart-nsen iɣef i d-hejmen yibkan, di taggara ẓεen-aɣ-d, nerwel-d, ur neεqil abrid, neffeɣ syinna yedda uzizwu, newwi-d tikli s tuggdi ! Nezgel ssuq n Teεzibt, ngemmeḍ fell-as akken ad nesentell aqerru. Ccix-nsen yerkeḍ lamin, yebbehber-d fell-aɣ, yerna-aɣ azday d ccwaṭen ! Yerẓa leεnaya ! Limer neqqim dinna, ad aɣ-yesḃibb ayen meqqren, yerna ad t-amnen yimezdaɣ mara asen-yini : «  D sin-a i d tasebbiwt n zennu n tsekrart d twaɣit n yibkan i d-ihejmen fell-awen ! » Nerwel-d s tuffɣa n leεqel, nniqal maḍi tečča-yi temda di tasift. Ma d wigi wuɣur i d-newweḍ di leqlala, taggara n wass, mi d-yeɣli yiḍ, atenad fkan-aɣ timensiwt, ur aɣ-d-fkan aman-nsen, neɣ učči-nsen, uggaden ad aɣ-yeṭṭef waṭṭan amcum. Ih, ḥurben fell-aɣ armi d ulamek, fkan-aɣ anida ara nens di ṭṭmana, akken ur nettaḍen ara ! Ccix yeǧǧa-ten gar yiberdan asmi yeckunteḍ di ṛṛay-is, ma d lamin-nsen ɣas wesser, asmi i as-ifaq, yuni taluft armi i d-yufa amek tetteddu tsekrart. Lamin n taddart-a ur t-yerẓa  Ccix,  ur  yuniz zdat-s. »

Tangalt: Deg wayen yerzan tutlayt, amawal d amesbaɣur, yerna tsegzaḍ-d awalen s umawal. Kečč seg wid yettwalintira d allal swayes nezmer ad d-nsekfel awalen yejlan rnu ɣer-s d aseddu n wawalen imaynuten ɣas ma tikwal tettuɣal d taruẓi n uqerru i yimeɣri? Ahat daɣen kečč tettwaliḍ tira d asenfar n lebni n tutlayt i aɣ-yeggunin?

Σmer Mezdad: Ih, amawal izikiyen, wid ilan aẓar amaziɣ ibedden, d aneṣli neɣ d areṭṭal, zemren ad awin udem amaynut, anamek n tatrarit. Ur tezmir daɣen ad tali tmeslayt ma ulac iwalnuten : mačči akken tella tmussni, tussna di  leqrun yezrin i tella tura. Di taggara n lqern 19,  tazwara n lqern 20, asmi i tgellden Yifransiyen di tmurt-nneɣ glan s ddeqs n tɣawisin, ddeqs n tikta, ddeqs n dduzan imaynuten, timaynutin,  ur ssinen yimrawen-nneɣ. Din, din, ama s tmaziɣin, ama s ddarǧat, ifellaḥen ddmen ismawen n tɣawsiwin, n dduzan, n tikta-nni, smuzzɣen-ten, rrant-ten d ayla-nsen : taberwiṭ, astilu, amutur, aǧadarmi, llusi, lakul, atg.

Ih, tira tettekki deg  usenfar usali n tutlayt i aɣ-yeggunin. Acu, di tallit-a ideg i d-tettuɣal timawit,tegeεmer s wudem n tilivizyun, n rradyu akked yiẓedwan imezdayen,  tira, tamtilt-ines,  tezmer ur tettaɣ ara tasga i as-ilaqen, ur tettaɣ ara azal i tuklal. Sikked kan, di tallit-a ideg nella,  medden, wid yellan d menwala – d nutni i d tugerti – netḍen kan s imi n  wayen i d-teqqar ccna, i d-berrun yicennayen. Amedya-inu, nekk, ayen akk uriɣ, ama d tamdeyezt,ama d imagraden, ama dtullizin, ama d ungalen, yerna aṭas ! medden, tuget sedduyen-iyi-d deg  tezlatin-nni uriɣ, yerna mačči aṭas ! Tira, si zik n zik, di tmurt-a, meddenur as-gan ara ccan. Dɣa, di teqbaylit tazikit, tira d agdisem, d aknaw kan  n tira n leḥruz, neɣ nwayen yuran di twenza.

Tangalt: Γer taggara n wungal, teǧǧiḍ anallas, teffeɣ-d seg-s iwakken ad d-tiniḍ sya d afella ad ilint snat n trusiyin d tisugnanin, nekk ɣef wakken walaɣ ḥusseɣ amzun terẓiḍ tasiwelt(la narration), acuɣer i d-tkecfeḍ lesrar n tira-k, ahat limer tunfeḍ i tedyant ad teqqim d ungal war ma tenniḍ-d d acu ay d tilawt d acu ay d asugen?

Σmer Mezdad: Ta d tamuɣli-k. Deg yimeɣriyen-iw,  buhan i yebrasmen s snat n trusiwin-nni, ɣur-sen d udem amyanut deg wungalen-nneɣ.
« Tura, sya d asawen, ayen yeḍran, yal wa amek i t-id-yetawi. Allaɣen ur nuriz tira, yal wa d acu iwumi i d-iberru. Anecfu, am yir asagem, yettagem, yesenɣal, ha ad d-yennfel, ha ad yesmiqi. Anecfu tikkwal yeskerkis, yettcemmit neɣ yettcebbiḥ timsal. Anecfu ur neksib tira, yenqer am tẓerbit tezdeɣ tkekkuct, takekkuct-ines d tatut ; tezenɣuɣud dinna. …

Ameɣri daɣen yezmer ad d-yefren tarusi-ines, ad yeddem yiwet di snat-a i d-yersen da, neɣ ma yehwa-as ad tt-id-yawi akken i tt-iwala netta. Akken ggtent ṭṭbiεat, akken ggtent tsiram i zemrent ad ggtent tmuɣliwin.

Yal wa d acu yekmes deg wul-is, wa d tezdeg, wa d acemmet, wa d aḥunnu, wa d abɣaḍ. » Tiyar-a d tid yuran deg wungal n Saεuc. Nniqal maḍi semmaɣ-as, « Tameddurt n Saεuc » !

Taẓrigt-a n « Ungal n Saεuc uZellemcir » tura akka tfukk di tnedlisin, ur d-yeqqim umudd d rreks. Ahat ad d-tili teẓrigt tis snat, ma yella wamek. Di tdiwennit i d-iteddun – ma tella-d – ad cerḍeɣ  ɣef umesjirnan yiwen usteqsi. Asteqsi d wa : « Ayɣer ttnuzun nezzeh  wungalen-ik ɣas akka llan wid yesmeḍren ad ten-boykotin, imi ffɣen azuḥ i ‘ilugan n tira –ɣas drusit maḍi, sin neɣ kraḍ kan gar-asen – yetgellden tineggura-a ? »

Takfarinas At Ceεban
15 meɣres 2024

__________________

Amawal :
Tamezdayt :
société

Tamawya : pays kabyle, Kabylie
Taẓuli : arme
Tagenturt : vallon
Tasekrart : épidémie
Tacengalt : suspens
Tunẓart : énigme
Tamlilt : rôle
Asedwel : éducation
Anallas : récit
Tawemmamt : fonction de lamin (maire)
Iẓedwan imezdayen : réseaux sociaux