Taqsiḍt teḍra deg yiseggasen n settin di Pari, anida zedɣen aṭas n Wuwdayen, tezzi ger Mass Ibṛahim d Moise i wumi yessawal Mass Ibṛahim Momo. Momo yekker-d akked baba-s, imi yemma-s teǧǧa axxam asmi meẓẓi. Baba-s n Momo yedder d iseggasen deg uxeddim kan. Deg wakk-nni Momo ur iẓerr ara aṭas baba-s, awal gar-asen yeqqel simmal yettaẓay. Ttemwalin kan ɣer wučči, ɣer tnekra-nsen neɣ mi ara yeḥwiǧ wa wa. Si tenzayt ɣer tenzayt, Momo yettaǧǧa-as-d baba-s idrimen akken ad d-yeqḍu i wexxam. D netta i yessewwayen, i yessizdigen, baba-s yettaweḍ s axxam yeɛya, yerreẓ seg uxeddim. Ini din yečča, din yeṭṭes.
Di tallit-nni, Momo yella d anelmad n tesnawit, yettɣaḍ-it yiman-is ur yesɛi ara yemma-s yid-s, ur yessin ara udem-is, ur yesɛi baba-s i yebɣa, ur yessin gma-s amenzu, Popol, i s-d-yesmektay baba-s sya ɣer da s tenfaliyin am “asmi yella Popol iga akk-agi…”, “zikenni, Popol yenna-d…”, “Popol yeẓra amek tagi…”,… Akk-nni i yebɣu ilin yimensi, tikli d tɣuri n Momo, tuzzma tella tella. Yesseɛya-t wannect-en.
Ma d mass Ibṛahim, tameṭṭut temmut, tadfert ulac. Imeddukal, yura-d wemyaru ɣef yiwen n Ɛebdella, yebɛed di tmurt nniḍen. Ihi, yettidir i tḥanutt-is kan. Imi tezga telli alamma yezgen yiḍ, imi werǧin i iwala Momo yettaxxeṛ Mass Ibṛahim i ukersi-nni-ines ɣef yimi n tewwurt. D asusam, yezga llant tririyin i yiseqsiyen n Momo. Yettfelsif, yettmeyyiz, ur s-yedrig waccemma : iwala-tent akk, ixemmem-asent akk, ur yettkukru kra. Ma d Momo yettwali-t d aɛṛab, d ineslem mačči am wiyaḍ. Yettaf iman-is mi ara qessren, yeṭṭef-as amkan n baba-s.
Yiwen n wass, mi yuɣal s axxam, Momo yufa idrimen imeqqranen d twerqett i yura baba-s… Yeǧǧa axxam ula d netta. Tiyita ters di Momo… Dagi i tebda takkayt tamaynut ɣef Momo. Yerna cwiṭ, tennulfa-d yemma-s, teɛqel-it ur teɛqil. Ma d netta inkeṛ-itt, yerra iman-is d ameddakel kan n Moise…
Dagi ara beddeɣ akken ad teɣrem timsufaɣ n teqsiḍt n mass Ibṛahim d Momo. Ma sekdeɣ deg wedlis-agi, ur ẓriɣ ara acimi Eric-Emmanuel Schmitt ur d-yefki ara tawsit-is; ula d amẓireg, Albin Michel, ur tt-id-yemli ara. Mi t-ɣriɣ ufiɣ d tullist iɛedda, d ungal ur yewwiḍ ara. Mačči s teɣzi (s 85 yisebtar) d tigti n tedyanin kan i s ttemgaradent tewsatin-agi. Llant tuqqniwin nniḍen yemmalen tabaɣurt n umawal d tugniwin, tilawt d tidett di tegnatin d yiwudam d yisuyas,… Ɣef wakk-nni walaɣ, ur ilaq ara ad ibedd yimeɣri ad iseqsay iman-is “ma d tidett way-agi?”, “ixuṣṣ kra dagi” neɣ “limmer d nekk ad at-aruɣ akk-en nniḍen”,… Ilaq ad tesg̊eḍ tɣuri yimeɣri, ad at-jebbdent tedyanin ta s ta alamma ifukk wedlis. Walaɣ amzun adlis-agi yessewzel-it wemyaru neɣ ahat d izir amezwaru n tira-s. Akken tebɣu tili tira n wedlis-agi, ḥulfaɣ fudeɣ ur swiɣ… Adlis yeddukel d yiwen yixef, tidyanin-is qqnent s tzegrin n tira. D acu kan taɣuri teshel, tiktiwin berzent, mcubbakent. Yewwi-yi lḥir akken ad d-mmagreɣ “ tijeǧǧigin n Leqran” n Mass Ibṛahim d wanida yewweḍ Momo…
Kra n tnebdar i d-yewwi wedlis :
(Asb. 44) Friɣ-tt d ṛṛay-iw, ur umineɣ ara ǧǧan-iyi. Tiǧǧit-iw teḍra snat tikal, tamezwarut mi luleɣ, teǧǧa-yi yemma ; tayeḍ mi meqqreɣ cwiṭ, yeǧǧa-yi baba. Limmer ad yili wi ara yeẓren, ulac wi ara yi-yesxedmen. Acu ɛni i dir deg-i ? Acu i d-ssaseɣ akken ur yettili ara wi ara yi-iḥemmlen? Ṛṛay-iw d wa : ad rreɣ iman-iw yella baba. Ad ssimneɣ belli yedder dagi, yečča dagi, nezga nettmeslay ɣef wulac,…
(Asb. 56) — Amek almi?
- Imawlan-is, tewwi-ten tmacint akken ad mten. Ma d netta, ahat si zik, i yella yettnadi ɣef tmacint-is ula d netta… Ma ur yestummen ara i tmeddurt-is, mačči d kečč, a Momo, i d ssebba. Ad tafeḍ ssebba d ay-nni yeḍran neɣ ur yeḍri ara qbel ad d-tlaleḍ.
(Asb. 77) — … Amdan yella kan d abruy n weẓru, yuɣal d tuga syinna d aɣersiw – d aneggaru-agi i yeggumma ad at-yettu dɣa yezga wemdan yettuɣal ɣer-s – syinna yuɣal d amdan n tmussni, ameyyez d wul. Xemmem kan cwiṭ ɣef webrid i d-tewwiḍ seg wasmi i telliḍ d takka almi d ass-agi?
(84) Akk-nni tebɣu tili tegnitt, ahat ur diri-tt ara. Tella temẓi i ilaq ad att-neǧǧ, tella tayeḍ iseg ilaq ad neḥlu.
Amẓireg yura-d fell-as “Di Paris, deg yiseggasen n settin, Yiwen weqcic Momo, d uwday n tnac yiseggasen, yeqqel d ameddakel n yiwen wemɣar aɛṛab, Ibṛahim, d bu-tḥanutt di tezniqt Bleue. D acu kan, ulac wi iwalan tudrigin : Mass Ibṛahim, bu-tḥanutt, mačči d aɛṛab. Tazniqt Bleue mačči d tazegzawt, rnu aqcic-nni ahat mačči d uwday maḍi”. Wikipédia yura-d “Mass Ibṛahim d yijeǧǧigen n Leqran d tadyant i yura Éric-Emmanuel Schmitt. Yessufeɣ-it-id ɣer teẓrigin Albin Michel, tewwi-d ɣef temẓi deg yiseggasen n settin di Pari d wassaɣ ger yineslem bu-tḥanutt d weqcic uwday. Yura-t i Bruno Abraham-Kremer, d amzayez, d amarir n tmezgunt asmi d-tennulfa”.
Di taggara, “Ungal”-agi, yessufeɣ-t-id François Dupeyron di 2003 d asaru, s yimariren am Omar Sharif, Pierre Boulanger d Isabelle Adjani. Wi yeẓran, ahat ad yili wi ara t-yesnetqed s tmussniwin tiselẓriyin d wacu yekkes usaru neɣ yerna-t ɣef wedlis.
Nnaṣeṛ Uqemmum
MONSIEUR IBRAHIM ET LES FLEURS DU CORAN
ÉRIC-EMMANUEL SCHMITT
96 pages
Date de parution:
28/03/2012
Langue: Français
Éditions Albin Michel,
Paris, France