Nebɣa ad tbeddel, d acu kan nessusem ! Nebɣa ad nembiwel, d acu kan yekcem waɛgaz di tikli-nneɣ ! Nettargu igenwan, netta lazuq yurez afriwen ! Win i yi-d-yesteqsan, nekk ad as-iniɣ :
Tagrawla n wawal mačči s wawal afessas, awi-d kan ad t-id-yini yiles ! Awal irefden tagrawla ur t-ireffed yiles almi yezmir-as i taẓayt i as-ilaqen. Acku yella wawal yettkellixen, yecbeḥ, numen-t yilsawen, rran-t d tabridt yessufuɣen, nwan-t d talaba yetteṣren. Netta di tilawt, d abeḥnuq yettcertilen skud ur as-sarden s waman n tegrawla. Yessefk ad ẓren belli akken t-tettarra taẓayt-agi ibennu tagrawla, akken i tt-ibennu ula d netta.
Tagrawla n wawal mačči s taɣennant, mi yella wawal ad t-yettnamar wayeḍ. Nnmara am tumlilt mi ara tt-ḍlun ɣef leḥyuḍ, tetteffar ambuxen d yilefḍan, meεna ur ten-tettekkes ara, yerna testullus tiṭ yettḥeṣṣinen leḥyuḍ. Taɣennant, am lekdeb yessefraḥen, d ajeɣlal ilem yettawin ṣṣda ma d tiɣri-s d tagugamt.
Tagrawla n wawal ur tettemmed ma d tasedmert (réaction) kan i tt-yesbedden. Acku tagrawla tasedmart (réactionnaire) ur tbennu iman-is s yiman-is ; tettarra kan ɣef yiman-is akken ur tɣelli, ur tesεi tazmert ara iḍemnen azekka-s. Awal i yeqqen wawal yettɣennin, ur yezmir i yiman-is, ur yelli d ilelli. Ma netta s timmad-is d akli amek ara tebded fell-as tegrawla. Awal yessebdaden tagrawla d awal yettiniten tilelli, d awal yettleqqimen tidmi tanimant (pensée autonome), yerna yeggar iman-is di lmizan n usenqed. Tagrawla n wawal d asenqed i tt-yesseččayen.
Tagrawla n wawal, diɣen, d tamsalt n waddud (posture). Win/tin yebɣan ad tbeddel, ibeddel iman-is. Ma d tinna n « s tmuɣli, nudan-d tamurt, s uḍar urǧin i tt-id-εfisen » neɣ d tinna « iles, yessen-as i ṛṛay ma d afus yeqqen lḥenni », ur tessawaḍ, ur d-tessawaḍ.
Ayen niḍen d tikellax yettcebbiḥen awal tikkelt s tɣennant, tikkelt s tsedmert (réaction), tikkelt s tefsses n lebɣi d uqraḥ n zzεaf. Neɣ d acu i tenniḍ ?
Muḥend Akli Salḥi