Adlis Iḍ aɣezfan d ammud n yisefra n Wakli Ayt Bussad ; yessuffeɣ-t-id di 2025 ɣer tezrigin Imtidad. Deg-s 46 n yisefra ; yebḍa-ten ɣef tlata n yiḥricen : Tibratin (7 n yisefra), Ccma (11 n yisefra) d Ass ajdid (28 n yisefra). Izwal n yiḥricen-agi, skanen-d s timmad-nsen udmawen imeqqranen n yisental yellan deg yiḍrisen n yal aḥric.

Mi ara teɣreḍ 46 n yiḍrisen-agi, ur tettiliḍ am win ur nḥerwan seg zzedwat n wawalen yettkernennin zun d lemwaji, mi ara ten-yessekcem ujdab deg unya amaynut (yexḍan lmizan aqdim). Ttbanen-d yisefra amzun d tignatin ideg ameslay n Umennay iwehha ɣer yimdanen ara as-yeslen. Ad d-tiniḍ amzun uɣalen deg-sen iznan, iqsed-iten yis-sen Umennay. Yettban-d wayagi deg sin n yiḥricen-nni imenza (Tibratin akked Ccama). Deg yiḥricen-agi, yeskanay-d tikwal Umennay i wid iwumi yettmeslay (s umata d « Kem ») ayen yesgugmen d wayen yessettuyen tidet. Tikwal, inecced-iten (s umata d « Kem ») ad slen i tmenniwin n terwiḥt yettumerten (wali 11 n yisefra-nni n uḥric wis 2). Tikwal, yeqqar-asen (s umata i « Kem ») amek ara beddlen abrid, mi ara εerqen yiberdan, yettweṣṣi-ten akken i d-yesnulfuy usyax abrid amaynut. Di tugti n yisefra, tettban-d tmedyezt n Wakli Ayt Bussad d inaw iqesden bab-is, igellu-d s yisteqsiyen (ɣas tineggas teddunt-d yid-sen). Ɣas nebcen yisefra, tetteddu-d yid-sen telqeq d temɣur n wul. Tikwal, itteddu-d usḥissef d tuzzma d inebgiwen deg umjadal gar win yettmeslayen d win (tin) isellen.

Imeslayen d tefyar n yisefra, tid-nni yesbedden wawalen n medden akk, zḍan s tnelli rqiqen, ur tt-tettwali tiṭ yettanin ; slalayen-d tikta timeqqranin ideg telqey terfed-itt tegmat n tunṭiqin, terra deg-sen lmizan n unamek. Tiṭ ara ten-yeɣren, trennu-asen anamek. Taɣect n umedyaz i ten-irefden deg useḍru, tefka-asen yakan anamek.

Tiḥurfa (simplicité) n yimeslayen s wayes mden yisefra-agi, tettarra-as-d tiɣri telqey d ccbaḥa i d-rbant tḍersiwin-nsen (textualités). D imeslayen n yal ass, d acu kan sgenculen-ten wanyaten i asen-yettaken iman d umusu (mouvement). Imeslayen n yisefra-agi, ttaken anzi ɣer lemwaji i d-yettlalen seg tadist n waman; ttfakant ɣef teftisin tikli-nsent i d-bdan seg uɛemmeṛ n tadist. Deg yiḍrisen-agi (ama d isefra s timmad-nsen ama d tiseddarin), ifyar, ur ddin (s umata) ɣef yiwen n uḍar, ur ddin yiwet n tikli, ur ddin s yiwen n unya ; ifyar-agi, ṭṭafaren ulawen n wanyaten ideg amusu n yibeddilen d amenzay n tudert.

Ttwaliɣ asefru n Wakli Ayt Bussad amzun d asayes ; imeslayen-is d iwudam (personages) ; anyaten i ten-irefden gan d tasiwelt (narration) ideg timenna-nsen, am tmejgagult, tettdewwiḥ gar sin n yimusuyen. Yiwen n umusu, iserreḥ, fessus yerna iwehha ɣer wakud n tura ; amusu wis sin, ɣezzif, ẓẓay, yerna d uḥzin cwiṭ, igellu-d s waktayen, ccwami-nni n yizri ur nebɛid. Amur ameqqran n yisefra n Wakli d asayes yeggaren irebbi i sin n wanyaten-agi.

Deg wammud-agi, yewwet Wakli Ayt Bussad ad yefk udem i usenfali yesbuɣuren talliyin n tadfi (moments de plaisir) ɣas ma tikwal tkeccem-itent tragzut (l’incompréhension) d beṭṭu. Yewwet diɣen ad yesbedd asenfali yettqadaren « Wayeḍ » mebla ma yettwaḥqer « Nekk ». Di tilawt, d amedya kan, deg waṭas n yisefra-s, asbuɣer n tameṭṭut yettwaḥemmlen tettuɣal-as-d tiɣri s uǧuǧǧeg n tilin n win iḥemmlen. Tin yernan ɣer-s, yerra Wakli Ayt Bussad di tmedyezt-is tissas n win yemmden di tlaba n usetḥi n win leqqaqen.  Timlilit-agi gar tissas d usetḥi, refden-tt wawalen n yal ass ; akken i tt-rran d urar udyiz i tt-rran d acqirrew i usedyez.

Muḥend Akli Salḥi